Dạo gần đây, bức tranh khởi nghiệp của Việt Nam đang rất sôi động: VTV làm chương trình riêng về khởi nghiệp, FPT lập Quỹ đầu tư đầu tư mạo hiểm, Bí thư Thăng bảo TPHCM phải trở thành đô thị khởi nghiệp…Đó là tín hiệu đáng mừng. Và tất nhiên, đi kèm với phong trào khởi nghiệp là phong trào đầu tư mạo hiểm, gọi tắt là VC 😉 VC ở Việt Nam chắc có nhiều loại: VC có tâm nhưng ít tiền, VC có tiền nhưng ít tâm, VC cho vui lấy tiếng, VC chỉ có mỗi tiền…và chắc có cả VC chưa có giấy phép?! :)) Cũng phải thôi, giai đoạn còn sơ khai thì cái gì mà chả có thượng vàng hạ cám.
Nhưng nếu đã nghiêm túc làm VC thì kiểu gì cũng phải trả lời tốt câu hỏi: làm sao phát hiện một startup có tiềm năng trở thành một ngôi sao trong tương lai? Nói ngắn gọn một cách thực tế: bỏ tiền vào đâu để sinh lời!?
Thế giới thay đổi chóng mặt, biết cái gì sẽ trở thành ngôi sao mà đầu tư? Thử nhìn sang Silicon Valley, ai đang là ngôi sao được cả đám VC tại SV ngã mũ bái phục?
Đó chính là Ashton Kutcher, chàng diễn viên có catse truyền hình cao nhất nước Mỹ và Guy Oseary, quản lý của Madonna và U2! Ngạc nhiên chưa?
Kutcher mất 2 năm đau đầu với bài toán tài chính mới ly dị được mụ Demi Moore vì bị vòi tiền quá trớn, nhưng chắc mất chừng 2 ngày để biết bỏ tiền vào đâu sinh lời 3x! Kinh!
Với giới VC, sinh lời khoảng 3x là thuộc loại ngon rồi, trong khi quỹ của Kutcher kiếm đến 8x! 30 triệu USD cách đây 6 năm của Kutcher giờ có giá trị 250 triệu. Trong đó toàn món ngon như Uber (từ 500k lên 60 triệu), Airbnb (2.5 triêu lên 90 triệu), Skype tăng 4x, Spotify tăng 3x.
Chọn toàn món ngon như thế thì chắc chắn không phải ăn hên. Với thành tích đó, tỷ phú liên tục đổ tiền vào cho Kutcher và Oseary đầu tư. Oseary còn bảo “Cái nghề VC này nó cũng giống nghề của tao thôi, đó là cố gắng tìm ra tài năng, sau đó giúp mang âm nhạc và tầm nhìn của họ đến với thị trường!”
Khi chọn hàng, quỹ của Kutcher nhìn vào 3 đặc tính:
1. Những người sáng lập tài năng mà họ cảm thấy có thể làm việc được
2. Một sứ mệnh giải quyết vấn đề xoay quanh việc tiết kiệm và làm giàu thời gian
3. Và một mô hình kinh doanh có thể được đẩy mạnh bởi sự tham gia của nhà đầu tư
Sau khi có được uy tín của thị trường, Kutcher và đồng sự được bơm thêm 100 triệu USD để tiếp tục kiếm hàng ngon. Vậy sau Uber, Airbnb, Flipboard, Spotify… Mắt xanh của Kutcher đang đặt vào đâu? Rất đáng tham khảo à nha!
Nổi bật nhất là https://neighborly.com/, nền tảng gọi vốn cộng đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng. Nói dễ hiểu, nếu chính quyền địa phương muốn xây một trường học mới, thì bạn và nhiều người khác góp tiền cho họ vay. Trong 5 năm xây trường, mỗi năm bạn nhận lãi, rồi sau 5 năm, chính quyền trả lại bạn hết vốn ban đầu, một hình thức trái phiếu chính phủ. Wow, mô hình này liệu có thể làm ở Việt Nam không nhỉ?
Ngoài Neighborly, Kutcher vừa đầu tư vào Zenefits, một dịch vụ HR software online, hay OpenGov, phần mềm giúp chính phủ minh bạch hoá tài chính (cái này chắc chống tham nhũng tốt nha :), hoặc Handy, cung cấp dịch vụ việc nhà (cái này hơi giống jupviec.vn).
Mùa trước của Two and a half men giúp Kutcher bỏ túi 20 triệu đô, trong khi với Oseary, anh cũng lượm 15 triệu sau hai tour diễn của U2 và Madonna. Một phóng viên tạp chí Forbes bảo cặp đôi này đầu tư VC vì đam mê thôi chứ chẳng phải sống chết gì. Ấy vậy mà họ làm hiệu quả nhất.
Mà cũng phải công nhận, Kutcher với Oseary rất biết cách sử dụng danh tiếng của mình vào việc đầu tư. Kutcher từng kéo lượng followers khủng trên Twitter của mình vào tăng traffic cho website Genius, giúp gọi 15 triệu đầu tư. Sau đó còn dùng tầm ảnh hưởng trên social media để gây sức ép với thị trưởng của New York City nhằm ủng hộ Uber. Còn Oseary thì bắt mụ Madonna xài Flipboard, một startup về news mà họ đầu tư nhằm thu hút fan!
Kutcher thường bảo “Dù chúng tôi không kiếm được tiền, nhưng nếu có thể thay đổi thế giới một cách ý nghĩa vì giải quyết được những vấn đề thật sự và giúp đỡ những người tài giỏi, cái sinh lợi của chúng tôi còn lớn hơn rất nhiều” Thằng này ba xạo, nó nói vậy thôi chứ toàn lời ít nhất 3x. Đúng là kiểu tinh vi giấu nghề!
Tóm lại ở Việt Nam, startup nào sẽ tiềm năng sinh lời?
À mấy bạn startup Việt cũng hết sức tỉnh táo, lựa chọn cho kỹ VC. Gọi được tiền rồi chưa biết xài sao cho hiệu quả đã đành, gặp VC không có tâm nữa thì tè le hết! Thà ở giá chứ đừng để mất giá nghe! Như tụi Mỹ đã nói, bọn VC nó nguy hiểm lắm :)))
Nguồn tham khảo: http://goo.gl/eKzAq0
Ảnh: Ashton Kutcher và Guy Oseary, hai nhà đầu tư mạo hiểm ngôi sao của Silicon Valley
Tran Quoc Khanh 